VAT w przypadku nieściągalnych wierzytelności

Ulga na złe długi jest przywilejem podatników VAT, którym kontrahenci nie płacą terminowo za nabyte towary czy usługi. Natomiast w stosunku do dłużników wprowadza ona obowiązek korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z nieopłaconych faktur.

Warunki skorzystania z ulgi na złe długi

Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, czyli gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym, aby podatnik mógł skorzystać z omawianej korekty, muszą być spełnione określone warunki. Są one następujące:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami VAT czynnymi,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

3) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym ją wystawiono.

Wierzyciel, który zamierza dokonać stosownej korekty, a nie ma pewności, czy dłużnik jest czynnym podatnikiem VAT, powinien sprawdzić jego status na tzw. białej liście podatników VAT albo zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie jego statusu prawno-podatkowego na podstawie art. 96 ust. 13 ustawy o VAT.

Ponadto należy pamiętać, że z ulgi na złe długi podatnik może skorzystać tylko w odniesieniu do wierzytelności wynikających z faktur, od wystawienia których nie minęło 2 lata, licząc od końca roku, w którym je wystawiono. Podatnik nie ma możliwości dokonania tej korekty w przypadku gdy ten termin już upłynie.

Podkreślić także należy, że w nowelizacji specustawy w sprawie COVID-19 wyłączono stosowanie regulacji w podatkach dochodowych dotyczących tzw. złych długów. Przepisy dotyczące złych długów w PIT i CIT, pod pewnymi warunkami, nie są stosowane w odniesieniu do zaliczek dłużników, którzy powinni uwzględniać niezapłacone zobowiązania przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Dzięki temu dłużnik nie będzie miał wyższych obciążeń, a wierzyciel skorzysta z ulgi tak jak obecnie.

Wyłączeń takich nie zastosowano w przypadku podatku VAT.

Korekta u wierzyciela

Wierzyciel omawianej korekty dokonuje w rozliczeniu za okres, w którym minął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności wynikającego z umowy lub faktury. Korekty takiej może dokonać pod warunkiem, że do dnia złożenia przez niego deklaracji za ten okres rozliczeniowy należność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Korektę tę podatnik uwzględni w deklaracji VAT poprzez pomniejszenie w odpowiednich pozycjach zarówno wartości netto, jak i podatku należnego od sprzedaży opodatkowanej daną stawką VAT. W sytuacji gdy podatnik w deklaracji za ten okres nie skorzysta z ulgi na złe długi, będzie mógł prawo to zrealizować jedynie poprzez korektę deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od terminu płatności.

Kalkulator ulgi na złe długi dostępny jest w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Dodatkowo wierzyciel musi złożyć zawiadomienie o korekcie do właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika na formularzu VAT-ZD.

Warto dodać, że od 1 lipca 2020 r. nie będzie już konieczności odrębnego składania formularza VAT-ZD. Informacja o uldze na złe długi będzie wynikała z nowego pliku JPK_VAT.

Korekta u dłużnika

W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten 90. dzień. Obowiązek ten nie ma zastosowania wówczas, gdy dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął ten 90. dzień. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, korekta dotyczyć będzie podatku VAT przypadającego na nieuregulowaną część należności. Korekty tej nie dokonuje się w sytuacji, gdy dłużnik:

ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności, bądź też
w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 10 stycznia 2018 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.798.2017.1.KM wskazał, że jedynie zawarcie przez strony transakcji, przed upływem 150 dni (obecnie 90 dni) od pierwotnie określonego terminu płatności, porozumienia przedłużającego termin spłaty wierzytelności skutkuje tym, że termin naliczania 150 dni (90 dni) biegnie od nowego wyznaczonego terminu spłaty długu.

Korekta VAT po uregulowaniu należności

W przypadku gdy po złożeniu deklaracji VAT, w której wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel ma obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty VAT należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, wówczas podstawa opodatkowania oraz kwota podatku należnego musi być zwiększona w odniesieniu do tej części. Dłużnik w takim przypadku ma także prawo do korekty polegającej na zwiększeniu kwoty VAT naliczonego, w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano (lub o część kwoty VAT - przy częściowym uregulowaniu należności).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)