Gazeta Podatkowa nr 49 (1194) z dnia 18.06.2015

Jak wyliczać odsetki od zaległości podatkowych?

Obciążenia finansowe podatnika, który zalega z zapłatą należnego podatku, zwiększają się o odsetki za zwłokę. Ustala się je - w zależności od okoliczności powstania zadłużenia - według stawki podstawowej lub obniżonej. Rząd chce wprowadzić od przyszłego roku karne odsetki podatkowe.

Dwie stawki

Każdy, kto nieterminowo rozlicza się z fiskusem, naraża się na obciążenia odsetkowe.

Odsetki za zwłokę wpłaca się nie tylko w przypadku regulowania z opóźnieniem podatków lub zaliczek na podatki - także należności odprowadzanych w związku z pełnieniem funkcji płatnika. Taki dodatkowy koszt trzeba ponieść przy uiszczaniu kwot traktowanych na równi z zaległościami podatkowymi. Do tej kategorii należności zalicza się nadpłatę, która została wykazana nienależnie lub w zawyżonej wysokości w zeznaniu rocznym (dla podatników podatku dochodowego) albo w deklaracji (podatku akcyzowego, o wpłatach z zysku za rok obrotowy dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych, kwartalnej dla podatku od towarów i usług), a organ podatkowy zwrócił ją lub zaliczył na poczet zaległych, bieżących czy przyszłych zobowiązań podatkowych. Tak samo jest traktowany bezpodstawnie uzyskany zwrot podatku. Odsetki za zwłokę nalicza się również w przypadku zwrotu wynagrodzenia nieprzysługującego płatnikowi z tytułu terminowego wpłacania pobranych podatków, a potrąconego bezpodstawnie lub w zawyżonej wysokości. Uiszcza się je ponadto wtedy, gdy trzeba oddać oprocentowanie nienależnej nadpłaty lub zwrotu podatku, zwrócone albo zaliczone na poczet zobowiązań podatkowych.

Odsetki podatkowe wylicza się według stawki podstawowej albo obniżonej. Stanowi tak art. 56 § 1 i 1a Ordynacji podatkowej. Stawka podstawowa odpowiada sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o NBP, i 2%, ale nie może być niższa niż 8% (obecnie jest to 8%). Stawka obniżona wynosi 75% stawki podstawowej (aktualnie 6%).

Preferencyjne zasady naliczania odsetek za zwłokę stosuje się w przypadku regulowania zaległości podatkowej ujawnionej w wyniku korekty deklaracji. Cały dług trzeba uregulować w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Obniżonych odsetek podatkowych nie stosuje się, jeżeli korekta została złożona po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej przez urząd skarbowy lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej, a gdy nie wysyła się takiego zawiadomienia - po zakończeniu weryfikacji. Przywilej ten nie przysługuje także w przypadku korekty dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

(Nie) prosty rachunek

Odsetki za zwłokę ustala się oddzielnie od każdej zaległości podatkowej i wpłaca bez wezwania organu podatkowego. Kalkulacji dokonuje się według następującego schematu: kwotę długu mnoży się przez liczbę dni zwłoki oraz obowiązującą w tym czasie stawkę odsetek, a uzyskany wynik dzieli przez 365. Liczbę dni zwłoki ustala się z uwzględnieniem okresów "bezodsetkowych", np. związanych z opieszałym prowadzeniem przez urzędników postępowania podatkowego. Reguluje to art. 54 Ordynacji podatkowej.

Kalkulator odsetkowy jest dostępny w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Odsetki za zwłokę zaokrągla się do pełnych złotych. Dokonuje się tego w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych. Jeżeli dług istniał w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetek za zwłokę, odsetki nalicza się odrębnie za każdy z nich. Zaokrągleniu podlega natomiast suma kwot za poszczególne okresy.

Kwota, która nie pokrywa w całości zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę, jest zaliczana proporcjonalnie na poczet zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Zarachowanie następuje w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek. Nie wolno zastosować innej metody, np. zaliczyć całej wpłaty tylko na podatek. Kwota, która zostaje po opisanym rozliczeniu, w dalszym ciągu obciąża podatnika jako zaległość podatkowa. Rosną więc od niej odsetki za zwłokę.

Umorzenie odsetek

Istnieje możliwość umorzenia odsetek należnych od zaległości podatkowych. Urząd skarbowy, na wniosek podatnika, może umorzyć nie tylko zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, ale także same odsetki. Przewiduje to art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.

Umorzenie wchodzi w rachubę w wyjątkowych sytuacjach - gdy przemawia za tym ważny interes dłużnika albo interes publiczny. Urzędnicy szczegółowo analizują sytuację ubiegającego się o przyznanie takiej ulgi: kondycję finansową, stan materialny, źródła dochodów, perspektywy zarobkowania itp. Mogą wezwać go do uzupełnienia podania, złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dodatkowych dowodów. W przypadku osób i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą pod uwagę brane są również zasady przyznawania pomocy publicznej.

Dłużnik, otrzymując pozytywną decyzję w sprawie umorzenia obciążeń odsetkowych, nie musi wpłacać odsetek za zwłokę należnych do dnia złożenia wniosku o przyznanie ulgi (włącznie z tym dniem). Rozstrzygnięcie to nie zastopuje natomiast naliczania odsetek za zwłokę. Nadal bowiem istnieje zaległość podatkowa. Dalsze odsetki za zwłokę są naliczane począwszy od dnia następującego po dniu wniesienia wniosku o przyznanie ulgi.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613)