kalkulatory podatkowe, kalkulator VAT, kalkulator płac, kilometrówka, ryczałt samochodowy
lupa
A A A

Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 22 (238) z dnia 20.11.2008

Odsetki w transakcjach handlowych

1. Odsetki od należności - prawo czy obowiązek naliczania?

Czy możemy zrezygnować z naliczania na dzień bilansowy odsetek od należności? Czy będzie to zgodne z przepisami ustawy o rachunkowości?

Należności i udzielone pożyczki wycenia się - nie rzadziej niż na dzień bilansowy - w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem ostrożności.

Wynika to z art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości i oznacza, że w bilansie należy wykazać kwotę należności (nieuznaną przez jednostkę za umorzoną, przedawnioną lub nieściągalną), której zapłaty przez kontrahenta, według stanu na dzień bilansowy, jednostka oczekuje. Kwota wymaganej zapłaty obejmuje wartość pierwotnie ustalonej należności pomniejszoną o kwotę już spłaconą i powiększoną o naliczone przez jednostkę kary umowne, zasądzone koszty sądowe oraz o należne odsetki za zwłokę w zapłacie (umowne lub ustawowe).

Z ustawy o rachunkowości nie wynika bezwzględny obowiązek naliczania odsetek. Jednostka sama podejmuje decyzję o naliczaniu odsetek. Jeżeli np. główny odbiorca jednostki ma chwilowe kłopoty z regulowaniem należności, to aby nie stracić kontrahenta jednostka może zrezygnować z ich naliczania.
 

Jeżeli jednostka (wierzyciel) rezygnuje z naliczania odsetek, to w bilansie wykazuje samą należność.

Ustawodawca nie może narzucać jednostce obowiązku naliczania odsetek, gdyż byłoby to niezgodne z uprawnieniami jednostki wynikającymi z odrębnych ustaw. Zgodnie bowiem z art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.), jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądaćodsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W przypadku transakcji handlowych (tj. umów między przedsiębiorcami, których przedmiotem jest odpłatne dostarczanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, zawartych w związku z wykonywaną przez nich działalnością gospodarczą), jeżeli dłużnik, w terminie określonym w umowie albo wezwaniu do zapłaty nie dokona zapłaty na rzecz wierzyciela, który spełnił określone w umowie świadczenie niepieniężne, wierzycielowi przysługują, bez odrębnego wezwania, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (aktualnie - 15% kwoty zaległości w stosunku rocznym), chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty. Wynika to z art. 7 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. nr 139, poz. 1323 ze zm.).

Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych - w odniesieniu do sytuacji, gdy strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni (tzw. kredyt kupiecki) - stanowi ponadto (w art. 5), że wierzyciel może żądać odsetek ustawowych (aktualnie - 11,5% w stosunku rocznym) za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego, o którym mowa wyżej, uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku.
 

Reasumując: W odniesieniu do sytuacji, gdy strony (przedsiębiorcy) ustaliły termin zapłaty dłuższy niż 30 dni (kredyt kupiecki), wierzyciel może zrezygnować z żądania odsetek - z przepisów nie wynika bowiem obowiązek ich naliczania. Naszym zdaniem (gdyż nie jest to jasno sprecyzowane) wierzyciel może również zrezygnować z odsetek za opóźnienie w zapłacie. Odsetki za zwłokę co prawda przysługują wierzycielowi, czyli należą się mu z mocy prawa, ale wierzyciel nie musi z tego prawa skorzystać.

W sytuacji gdy jednostka (wierzyciel) nie rezygnuje z góry z przysługujących jej od kontrahentów odsetek, zasadne jest naliczenie odsetek i uwzględnienie ich w piśmie służącym uzgodnieniu sald. Służy to między innymi zdyscyplinowaniu kontrahentów.

Przypominamy, iż odsetki przysługujące wierzycielowi w wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych naliczane są według wzoru:
 

Kz x L x O


 = On = Opz

365

gdzie poszczególne symbole i liczby oznaczają:

Kz- kwotę zaległości,

L- liczbę dni zwłoki,

O- stawkę odsetek za zwłokę w stosunku rocznym,

365- liczbę dni w roku,

On- kwotę odsetek,

Opz - kwotę odsetek po zaokrągleniu.

Szczegółowe zasady naliczania odsetek od zaległości podatkowych określone są w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. nr 165, poz. 1373).

Według podanego wyżej wzoru naliczane są również odsetki przysługujące wierzycielowi w wysokości odsetek ustawowych.

Uwaga: Wysokości odsetek i kalkulatory odsetkowe można znaleźć na naszej stronie internetowej: www.gofin.pl.

 

2. Nota odsetkowa

W jaki sposób powinno nastąpić obciążenie kontrahenta odsetkami za zwłokę w zapłacie należności, aby dokument ten mógł stanowić podstawę zapisów w księgach rachunkowych?
 

Obciążenie kontrahenta (dłużnika) odsetkami za zwłokę w zapłacie należności może nastąpić poprzez wystawienie noty księgowej obciążeniowej (noty odsetkowej), zawierającej dane wymagane dla dowodów księgowych w art. 21 ustawy o rachunkowości. Kontrahentowi (obciążanemu) przekazywana jest nota księgowa w oryginale.

Przykład noty odsetkowej (noty księgowej obciążeniowej):
 
 

Gorzów Wlkp., dnia 10 października 2008 r.
ALFA spółka z o.o.
ul. Zamkowa 13
66-400 Gorzów Wlkp.
...................................................
(nazwa i adres kontrahenta/dłużnika)

NOTA ODSETKOWA nr 10/2008

oryginał/kopia
L.dz. 3077

Na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. nr 139, poz. 1323 ze zm.), wzywamy Państwa do uregulowania, tytułem odsetek za opóźnienia w zapłacie, kwoty: 602,65 zł (słownie: sześćset dwa złote 65/100), zgodnie z podanym niżej obliczeniem:
 

Data i numer żądania zapłaty
Numer faktury
Data faktury
Kwota faktury
Termin zapłaty
Data zapłaty
Ilość dni zwłoki
Kwota odsetek
04.02.2008 1/2008
15/2008
07.01.2008
25.000,00 zł
21.01.2008
25.02.2008
35
320,54 zł
31.03.2008 22/2008
215/2008
03.03.2008
15.000,00 zł
17.03.2008
04.04.2008
18
105,41 zł
09.06.2008 35/2008
440/2008
05.05.2008
12.000,00 zł
19.05.2008
13.06.2008
25
119,17 zł
22.09.2008 62/2008
865/2008
01.09.2008
10.000,00 zł
15.09.2008
29.09.2008
14
57,53 zł
Razem
602,65 zł

Wymienioną sumę prosimy przekazać na nasz rachunek bankowy nr: 10 2536 1234 0000 5678 9101 1123 w ciągu 7 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania.
 

BETA spółka z o.o.
ul. Królewska 14
66-400 Gorzów Wlkp.
Ewa Kowalska
Prokurent
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
(pieczątka i podpis wystawcy/wierzyciela)
Anna Nowak
 Księgowa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 (pieczątka i podpis sporządzającego)

Elementy, jakie powinna zawierać nota odsetkowa (nota księgowa obciążeniowa):

  • informację o konieczności uregulowania określonej kwoty odsetek,

  • wyszczególnienie dokumentów, które były podstawą do naliczenia odsetek,

  • termin zapłaty naliczonych odsetek,

  • numer rachunku bankowego, na który dłużnik powinien wnieść swoje zobowiązanie,

  • nazwy i adresy wierzyciela i dłużnika,

  • datę obciążenia dłużnika odsetkami, a gdy nota została sporządzona pod inną datą także datę sporządzenia noty,

  • pozostałe dane wymagane dla dowodów księgowych, określone w art. 21 ustawy o rachunkowości.

3. Odsetki przy wycenie na dzień bilansowy zobowiązań z tytułu dostaw i usług

Na dzień bilansowy zobowiązania należy wyceniać w kwocie wymagającej zapłaty. Czy to znaczy, że na dzień bilansowy do kwoty zobowiązań z tytułu dostaw i usług powinny być doliczone odsetki zwłoki za nieterminowe regulowanie tych zobowiązań?

Zobowiązania należy - stosownie do art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości - na dzień bilansowy wycenić w kwocie wymagającej zapłaty.

Kwota wymagająca zapłaty jest to kwota, która powinna zgodnie z przepisami lub umową zostać - według stanu na dzień bilansowy - zapłacona kontrahentowi. Wartość ta obejmuje pierwotną kwotę zobowiązania pomniejszoną o dotychczas dokonane wpłaty, powiększoną o należne wierzycielowi kary umowne, zasądzone na rzecz wierzyciela koszty sądowe oraz należne wierzycielowi odsetki.

Podkreślić należy, iż generalnie zobowiązania wykazuje się w bilansie zawsze z odsetkami należnymi wierzycielowi (w tym z tytułu zwłoki w zapłacie). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy jednostka (dłużnik) otrzymała na piśmie rezygnację wierzyciela z należnych mu odsetek. W takim przypadku w bilansie może zostać wykazana sama kwota zobowiązania.

4. Ujęcie odsetek w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym

Jak ujmuje się w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług?

Wycenianie na dzień bilansowy należności w kwocie wymaganej zapłaty, a zobowiązań - w kwocie wymagającej zapłaty (stosownie do postanowień art. 28 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o rachunkowości), oznacza kwotę należności i zobowiązań wraz z należnymi odsetkami.

Zasada memoriału (art. 6 ustawy o rachunkowości) zobowiązuje bowiem jednostkę do ujmowania w księgach rachunkowych wszystkich osiągniętych, przypadających na jej rzecz przychodów i obciążających ją kosztów związanych z tymi przychodami dotyczących danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Naliczone kontrahentom odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie należności z tytułu dostaw i usług (także naliczone na dzień bilansowy przy wycenie należności) zarachowuje się w księgach rachunkowych - zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości - do przychodów finansowych, zapisem:
 

      - Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
      - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".

Naliczone przez kontrahentów odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie zobowiązań z tytułu dostaw i usług (także należne kontrahentom zgodnie z zawartą z nimi umową, w wielkości ustalonej na dzień bilansowy przy wycenie zobowiązań) zarachowuje się w ciężar kosztów finansowych, zapisem:
 

      - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
      - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami".

Jeżeli należne wierzycielowi odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie dotyczą zobowiązań związanych z zakupem lub budową środków trwałych, traktuje się je jako koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i księguje - uwzględniając art. 28 ust. 8 pkt 2 ustawy o rachunkowości - zapisem:
 

      - Wn konta 08 "Środki trwałe w budowie",
      - Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

W sprawozdaniu finansowym odsetki od należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług:

1) w bilansie- wykazuje się odpowiednio:

a) odsetki od należności - w aktywach bilansu, łącznie z należnością, której dotyczą - jako należności krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług w pozycji B.II.1 lit. a) lub B.II.2 lit. a), z podziałem na należności o okresie spłaty do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy,

b) odsetki od zobowiązań - w pasywach bilansu, łącznie z zobowiązaniem, którego dotyczą - jako zobowiązania krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług w pozycji B.III.1 lit. a) lub B.III.2 lit. d), z podziałem na zobowiązania o okresie wymagalności do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy,

2) w rachunku zysków i strat sumę odsetek wykazuje się odpowiednio:

a) w pozycji przychodów finansowych: J.II (wariant kalkulacyjny) lub G.II (wariant porównawczy) - w tym należy wyszczególnić odsetki od jednostek powiązanych,

b) w pozycji kosztów finansowych: K.I (wariant kalkulacyjny) lub H.I (wariant porównawczy) - w tym należy wyszczególnić odsetki od jednostek powiązanych.

 

Uwaga: Odsetki zarachowane na zwiększenie lub zmniejszenie konta 08 "Środki trwałe w budowie" wykazuje się w aktywach bilansu w pozycji A.II.2 "Środki trwałe w budowie" wraz z wartością poniesionych nakładów.

5. Umorzenie naliczonych odsetek

Obciążyliśmy kontrahenta odsetkami za niedokonanie zapłaty należności. Zgodnie z zawartą ugodą, odsetki te umorzymy pod warunkiem, że kontrahent dokonana zapłaty należności głównej w terminie do końca 2008 roku. Jak udokumentować i zaksięgować rezygnację z dochodzenia naliczonych odsetek?

Umorzenie odsetek za zwłokę może zostać udokumentowana notą księgową uznaniową. Poniżej prezentujemy przykład takiej noty:
 

"ABC" spółka z o.o.
ul. Krótka 1
66-400 Gorzów Wlkp.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 
(wystawca)
 "XYZ" spółka z o.o.
 ul. Długa 2
 66-400 Gorzów Wlkp.
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(odbiorca)

NOTA KSIĘGOWA nr 30/2008 z dnia 31 grudnia 2008 r.

oryginał/kopia
Prosimy o zgodne z naszym zaksięgowanie następujących pozycji:
 

Obciążyliśmy
Treść
Uznaliśmy

 

Zgodnie z § 3 pkt 3 ugody zawartej 30 września 2008 r. rezygnujemy z dochodzenia od Was odsetek za zwłokę w zapłacie, które naliczyliśmy i udokumentowaliśmy notą odsetkową nr 5/2008 z 25 sierpnia 2008 r.

301,21 zł
2
. . . . . . . . . . . . . . . . 
(załączników)
 Irena Marzec
. . . . . . . . . . . . . . . . 
(główny księgowy)
Krystyna Rok
. . . . . . . . . . . . . . . . 
(kierownik jednostki)

 

Uwaga: Wzór noty księgowej można znaleźć na naszej stronie internetowej: www.gofin.pl.

Jeżeli nota zostanie wystawiona w terminie umożliwiającym ujęcie jej w księgach rachunkowych 2008 roku, to umorzenie powinno nastąpić pod datą 31 grudnia 2008 roku.

W ewidencji księgowej umorzenie odsetek można ująć następująco:
 

1) w księgach wierzyciela:

      - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
      - Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",

2) w księgach dłużnika:

      - Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",
      - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".

www.KalkulatoryPodatkowe.pl - Kalkulatory odsetek:

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.PoradyPodatkowe.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

listopad 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
6
8
9
10
11
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
26
27
28
29
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Rozliczanie podatku dochodowego, podatku VAT oraz innych podatków i opłat
Vademecum Podatnika - podstawowe informacje dotyczące podatków
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.