Upływ okresu zasiłkowego a możliwość zwolnienia z pracy chorego pracownika

Mam już ukończone 60 lat i kilka przewlekłych chorób. Moje leczenie wymaga systematycznych wizyt u lekarza, badań specjalistycznych, a niekiedy pobytu w szpitalu, co niestety wiąże się z częstą nieobecnością w pracy usprawiedliwioną zwolnieniami lekarskimi. Nie chodzę jednak, tak jak niektórzy moi koledzy, na długie chorobowe. Dlatego też zdziwiłem się, gdy ostatnio mój pracodawca stwierdził, że nie może mi wypłacić zasiłku chorobowego za pełne 14 dni, na które wystawiono mi w marcu br. zwolnienie lekarskie, ponieważ w połowie tego okresu wyczerpał mi się pełny 182-dniowy okres zasiłkowy.

1) Czy to możliwe, skoro chorowałem tylko przez krótkie okresy na różne schorzenia i to z przerwami, ostatnio pod koniec stycznia 2024 r.?

TAK, jeśli przerwy między okresami niezdolności do pracy nie przekraczały 60 dni.

Ubezpieczony (np. pracownik) pozostający w ubezpieczeniu (zatrudnieniu) może korzystać z zasiłku chorobowego (odpowiednio wynagrodzenia chorobowego) przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn traktowanych na równi z tą niezdolnością, nie dłużej jednak niż, co do zasady, przez 182 dni. Ten tzw. okres zasiłkowy w dłuższym, bo 270-dniowym wymiarze, przewidziano jedynie dla niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

Stanowi o tym art. 8 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 9 precyzuje, iż do jednego okresu zasiłkowego wlicza się:

wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy i niemożności wykonywania pracy traktowanej na równi z tą niezdolnością, a także
okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni, chyba że po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Dla Prenumeratorów GOFIN

Kalkulator obliczania okresu zasiłkowego dostępny w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl »

Warto podkreślić, iż obecnie, a dokładnie od 1 stycznia 2022 r., nie ma już znaczenia, czy po przerwie nie dłuższej niż 60 dni niezdolność do pracy została spowodowana tą samą czy inną chorobą (patrz tabela).

Jeśli zatem okresy niezdolności do pracy spowodowanych różnymi schorzeniami Czytelnika przypadały po dniu 31 grudnia 2021 r. i przerwa między nimi nie przekraczała 60 dni, to jego pracodawca słusznie wliczył je do jednego okresu zasiłkowego i odmówił wypłaty zasiłku za dni wykraczające poza pełny okres zasiłkowy. W tej sytuacji Czytelnik może ubiegać się o przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Jeśli zainteresowany ma wątpliwości albo uzna, że zostały naruszone jego uprawnienia w tym zakresie, może wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku. Od wydanej przez organ rentowy decyzji będzie mógł złożyć odwołanie zgodnie z zawartym w niej pouczeniem.

**Przykład zliczania okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego**
Niezdolność do pracy potwierdzona zwolnieniem lekarskim		Długość przerwy między obecnym a poprzednim okresem niezdolności do pracy	Liczba dni po zliczeniu do jednego okresu zasiłkowego
Okres	Liczba dni		Liczba dni po zliczeniu do jednego okresu zasiłkowego
od 2 do 9 marca 2022 r.	8	-	8
od 3 do 13 maja 2022 r.	11	nie przekracza 60 dni	19
od 8 do 21 lipca 2022 r.	14	nie przekracza 60 dni	33
od 29 sierpnia do 2 września 2022 r.	5	nie przekracza 60 dni	38
od 19 do 20 października 2022 r.	2	nie przekracza 60 dni	40
od 14 do 23 grudnia 2022 r.	10	nie przekracza 60 dni	50
od 26 do 27 stycznia 2023 r.	2	nie przekracza 60 dni	52
od 9 lutego do 7 marca 2023 r.	27	nie przekracza 60 dni	79
od 27 kwietnia do 5 maja 2023 r.	9	nie przekracza 60 dni	88
od 15 czerwca do 20 lipca 2023 r.	36	nie przekracza 60 dni	124
od 9 do 22 sierpnia 2023 r.	14	nie przekracza 60 dni	138
od 7 do 8 września 2023 r.	2	nie przekracza 60 dni	140
od 5 do 24 października 2023 r.	20	nie przekracza 60 dni	160
od 15 do 22 grudnia 2023 r.	8	nie przekracza 60 dni	168
od 23 do 29 stycznia 2024 r.	7	nie przekracza 60 dni	175
od 23 marca do 5 kwietnia 2024 r.	14	nie przekracza 60 dni	189*

*	Pełny 182-dniowy okres zasiłkowy upłynie z dniem 29 marca 2024 r.

2) Czy to prawda, że pracodawca może mnie obecnie zwolnić z pracy w trybie natychmiastowym?

Pracodawca może pod określonymi warunkami rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu chorobowej absencji pracownika. Pozwala na to art. 53 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Jak wynika z tego przepisu, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż:

3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową.

Należy podkreślić, że pracodawca może rozwiązać stosunek pracy w trybie art. 53 K.p. dopiero po upływie podanych okresów, o ile chorobowa niezdolność do pracy trwa nadal. Fakt dalszej chorobowej niezdolności do pracy może potwierdzać zwolnienie lekarskie wystawione na dalszy okres, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS czy przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 K.p. nie może natomiast nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy po ustaniu przyczyny nieobecności (tj. choroby).

Nie wiemy, czy w sytuacji przedstawionej w pytaniu Czytelnik powrócił po zakończeniu zwolnienia lekarskiego do pracy. Jeżeli tak było, pracodawca nie ma podstaw do zastosowania art. 53 K.p. Jednak może mu wypowiedzieć umowę na zasadach ogólnych. Ochrona przed wypowiedzeniem w okresie chorobowej niezdolności do pracy przysługuje bowiem tylko w zakresie czasowym wynikającym z art. 53 K.p. W omawianej sprawie okresy te już minęły, a długotrwałe lub/i powtarzające się nieobecności chorobowe pracownika są uznawane za uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę (por. wyrok SN z dnia 4 grudnia 1997 r., sygn. akt I PKN 422/97).