Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 14 (805) z dnia 10.05.2013

Odsetki od lokat uzyskiwane przez pracowniczą kasę zapomogowo-pożyczkową

Czy prowadząc pracowniczą kasę zapomogowo-pożyczkową możemy z naszych wkładów utworzyć lokatę terminową? Czy odsetki uzyskane z tej lokaty są opodatkowane?

Na wstępie przypomnijmy, iż celem działalności pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych (dalej: "PKZP") jest udzielanie ich członkom pomocy w formie długo- i krótkoterminowych pożyczek, a także zapomóg. Podstawę do tworzenia w zakładach pracy tego rodzaju kas stanowią przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.). Jak bowiem wynika z art. 39 ust. 1 tej ustawy, w zakładach pracy mogą być tworzone pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe, których członkami mogą być pracownicy, emeryci i renciści, bez względu na przynależność związkową. Nadzór społeczny nad tymi kasami sprawują związki zawodowe. Z kolei podstawą działania PKZP są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (Dz. U. nr 100, poz. 502 z późn. zm.).

Zasady przechowywania przez PKZP środków pieniężnych określa § 33 wyżej wskazanego rozporządzenia Rady Ministrów. Stanowi on, iż środki pieniężne PKZP są przechowywane na rachunkach bankowych. Rachunki bankowe otwierane są na wniosek zarządu PKZP i zarząd wskazuje osoby uprawnione do dysponowania tymi rachunkami. Przepisy te nie stanowią zatem przeszkody w przechowywaniu środków pieniężnych na rachunkach terminowych lokat bankowych (na lokatach bankowych). Z kolei możliwość tworzenia lokat przez PKZP wynika wprost z przepisów art. 49 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.), który stanowi, iż rachunki oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych, szkolnych kas oszczędnościowych oraz dla pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

Odnosząc się z kolei do podatkowych skutków, jakie może powodować uzyskanie przez PKZP odsetek od założonej w banku lokaty, wskazać należy, że z przepisów wyżej przywołanego rozporządzenia Rady Ministrów wynika, iż kasa zapomogowo-pożyczkowa jest jednostką wyodrębnioną w strukturze zakładu pracy, na terenie którego powstała, posiada własny statut, organy, wyodrębniony majątek. PKZP jest także jednostką zobowiązaną na podstawie przepisów tego rozporządzenia do prowadzenia rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami. Wskazać też należy, iż jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 13 października 2006 r. (sygn. akt III CZP 79/06), kasa zapomogowo-pożyczkowa posiada zdolność sądową, czyli zdolność do bycia stroną w postępowaniu sądowym.

Tym niemniej, w orzecznictwie organów podatkowych przeważa w ostatnich latach pogląd, iż pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe nie są "jednostkami organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej" w rozumieniu przepisów prawa podatkowego. Między innymi w interpretacji indywidualnej z 17 maja 2012 r. (nr IPTPB1/415-133/12-2/KK) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, oceniając wynikające z art. 41 ust. 1 ustawy o PDOF obowiązki płatnika, jakie zgodnie z tym przepisem spoczywają na "osobach fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osobach prawnych i ich jednostkach organizacyjnych oraz na jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej" stwierdził, iż PKZP nie jest żadną z tych jednostek, a więc także "jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej". Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 23 kwietnia 2012 r. (nr IPPB2/415-139/12-2/MG) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 27 grudnia 2010 r. (nr IBPBII/1/415-776/10/AA).

W ostatniej z przywołanych interpretacji organ podatkowy stwierdza:

"(...) Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej przepisy nie przyznały osobowości prawnej. PKZP nie wyposażono również w zdolność prawną pozwalającą ją uznać za jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, mimo iż Kasa ma własne organy, a ich tworzenie i kompetencje uregulowano w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (...), w szczególności § 13-27. Kasa nie stanowi również elementu struktury organizacyjnej zakładu pracy, w którym działa. Wykazuje samodzielność w stosunku do tego zakładu, o czym świadczą uregulowania § 4 i § 23 cytowanego powyżej rozporządzenia Rady Ministrów. (...)"

Uznając zatem, w ślad za dominującą linią orzeczniczą organów podatkowych, że PKZP nie jest "jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej", to wówczas nie jest ona takim "podatnikiem" podatku dochodowego od osób prawnych. Do otrzymywanych przez taką PKZP odsetek nie znajdują zatem zastosowania przepisy ustawy o PDOP, a także przepisy ustawy o PDOF, gdyż te ostatnie regulują opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne (wskazał na to Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 4 lutego 2009 r., nr ITPB2/415-1062/08/IB). W konsekwencji otrzymane przez pracowniczą kasę zapomogowo-pożyczkową odsetki od lokaty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.