Sposoby na amortyzację firmowych budynków

Na długość okresu dokonywania amortyzacji firmowych lokali i budynków wpływa dopuszczalna i przyjęta przez podatnika metoda podatkowej amortyzacji. W odniesieniu do nich podstawową metodą amortyzacji, tak jak w przypadku innych składników majątku trwałego, jest metoda liniowa przy zastosowaniu stawki z Wykazu stawek amortyzacyjnych. Ponadto w określonych przypadkach ustawodawca zezwala na ich amortyzację przy zastosowaniu stawki podwyższonej lub indywidualnej wyłączając je jednocześnie z możliwości stosowania degresywnej i jednorazowej metody amortyzacji.

Metoda liniowa

Przy amortyzacji metodą liniową odpisy amortyzacyjne od firmowych budynków i lokali dokonywane są w równych ratach, rozpoczynając od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały one wprowadzone do ewidencji. Odpisów dokonuje się aż do chwili, gdy ich wartość zrówna się z wartością początkową budynku lub lokalu bądź do momentu, w którym nastąpi ich zbycie albo postawienie w stan likwidacji.

Stawki amortyzacyjne określone w Wykazie stawek amortyzacyjnych dla podstawowych grup lokali (budynków) wynoszą:

2,5% - dla lokali (budynków) niemieszkalnych,
1,5% - dla lokali (budynków) mieszkalnych.

Stawka podwyższona

Jeżeli budynek używany jest w warunkach pogorszonych lub złych, podatnicy mogą odpowiednio podwyższać podane w Wykazie stawki amortyzacyjne (art. 22i ust. 2 pkt 1 ustawy o pdof i art. 16i ust. 2 pkt 1 ustawy o pdop).W przypadku używania budynków we wskazanych warunkach, stawka amortyzacyjna z Wykazu może być podwyższona:

przy warunkach pogorszonych - o współczynnik nie wyższy niż 1,2,
przy warunkach złych - o współczynnik nie wyższy niż 1,4.

Z wyjaśnień do Wykazu stawek amortyzacyjnych wynika, że za pogorszone warunki używania budynków uważa się używanie ich pod ciągłym działaniem wody, par wodnych, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu. Natomiast za warunki złe uważa się używanie tych budynków pod wpływem niszczących środków chemicznych, a zwłaszcza, gdy służą one produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych. To samo dotyczy silnego działania na budynek niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu.

Przy budynkach używanych w warunkach pogorszonych lub złych podwyższenia stawki amortyzacyjnej dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.

Budynki ulepszone i używane

Dla amortyzacji używanych lub ulepszonych lokali i budynków (innych niż niemieszkalne, amortyzowanych stawką 2,5%), wprowadzonych do ewidencji środków trwałych po raz pierwszy, podatnik może wybrać indywidualną stawkę amortyzacyjną, ale wyłącznie przed przyjęciem ich do używania.

Według ustawowych uregulowań za lokale i budynki używane uznaje się takie, w stosunku do których podatnik jest w stanie wykazać, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez okres co najmniej 60 miesięcy. Z kolei za ulepszone uznawane są lokale (budynki), jeżeli przed ich wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30% ich wartości początkowej (art. 22j ust. 3 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16j ust. 3 ustawy o pdop). Obie ustawy o podatku dochodowym, w zakresie indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla tej kategorii lokali (budynków), ustalają 10 lat jako minimalny okres amortyzacji. Nietrudno wyliczyć, że przy tak zdefiniowanym minimalnym okresie amortyzacji maksymalna stawka amortyzacji wynosi 10%. Wyjątek od tej reguły stanowią trwale związane z gruntem budynki handlowo-usługowe, wymienione w rodzaju 103 Klasyfikacji i inne budynki niemieszkalne wymienione w rodzaju 109 Klasyfikacji, trwale związane z gruntem oraz kioski towarowe o kubaturze poniżej 500 m³, domki kempingowe i budynki zastępcze. Dla nich okres amortyzacji nie może być krótszy niż 3 lata.

Lokale niemieszkalne i 2,5%

Sposoby dokonywania amortyzacji zarówno lokali, jak i budynków uzależnione są nie tylko od ich przeznaczenia (mieszkalne, niemieszkalne), ale również od przewidzianej dla nich podstawowej stawki z Wykazu.

W przypadku nieruchomości niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu wynosi 2,5%, podatnicy mogą przyjąć indywidualną stawkę amortyzacyjną tylko dla budynków (lokali) używanych, natomiast ulepszenie tych nieruchomości nie uzasadnia stosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Okres amortyzacji według indywidualnej stawki dla tej kategorii budynków (lokali) niemieszkalnych nie może być krótszy niż okres będący różnicą 40 lat i liczby lat, które minęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych (przykład). Dodatkowo ustawy zawierają zastrzeżenie, że okres ten nie może być krótszy niż 10 lat (art. 22j ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof i art. 16j ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop).

Przykład

W marcu 2014 r. przedsiębiorca zakupił pawilon handlowo-usługowy i w tym samym miesiącu wprowadził go do ewidencji środków trwałych. Budynek ten poprzedni właściciel wybudował i rozpoczął jego eksploatację w czerwcu 1982 r. Od daty oddania go po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych w działalności gospodarczej podatnika minęło 31 lat (dokładnie 31 lat i 9 miesięcy, jednak ustalając minimalny okres amortyzacji należy uwzględnić pełną liczbę lat z pominięciem miesięcy).

Przedsiębiorca do amortyzacji tego budynku przyjął indywidualną stawkę w wysokości 10%. Co prawda na podstawie art. 22j ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof ustalił, że 40 lat - 31 lat = 9 lat. Jednak z uwagi na dopuszczalny minimalny okres amortyzacji wynoszący 10 lat zastosował stawkę 10%.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.)