Kiedy umowa o pracę wpływa na formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej?

Podatnik pozostaje w stosunku pracy i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, której zakres pokrywa się z czynnościami wykonywanymi w ramach umowy o pracę. Czy skoro podatnik w ramach działalności gospodarczej nie świadczy usług na rzecz swojego pracodawcy, dochody z tej działalności mogą być opodatkowane podatkiem liniowym?

Tak. Jeżeli podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi tożsame z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy, ale nie uzyskuje przychodu z działalności gospodarczej z tytułu świadczenia tych usług na rzecz swojego pracodawcy, to ma prawo do opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej podatkiem liniowym.

Z opodatkowania dochodów podatkiem liniowym mogą korzystać podatnicy samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą, a także osoby fizyczne będące wspólnikami spółki lub spółek niemających osobowości prawnej.

W art. 9a ust. 3 updof ustawodawca wskazał okoliczności, w jakich przedsiębiorca, który wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym, traci prawo do korzystania z niego. I tak, do utraty (w roku podatkowym) prawa do podatku liniowego dochodzi, jeżeli podatnik uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Przy czym, aby doszło do wyłączenia z omawianej formy opodatkowania, usługi te muszą odpowiadać czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Wprawdzie w sytuacji opisanej w pytaniu zakres czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy i działalności gospodarczej jest taki sam, jednak podatnik nie świadczy usług na rzecz swojego pracodawcy w ramach działalności gospodarczej, a jedynie wykonuje czynności na podstawie umowy o pracę. Zatem nie uzyskuje przychodu ze świadczenia na rzecz pracodawcy usług w ramach prowadzonej działalności, a przychód ze stosunku pracy. Tymczasem, w myśl powołanego przepisu, tylko przychody uzyskane z działalności gospodarczej i ze świadczenia usług tożsamych z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy mogą doprowadzić do utraty prawa do opodatkowania podatkiem liniowym.

Gdyby jednak podatnik uzyskał z działalności gospodarczej przychód ze świadczenia usług na rzecz swojego pracodawcy, wówczas utraciłby prawo do opodatkowania podatkiem liniowym z mocą wsteczną. Obowiązany byłby wtedy od dochodu osiągniętego od początku roku ustalić zaliczki według skali podatkowej oraz wpłacić je wraz z odsetkami za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

Podatnik w 2010 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług budowlanych. Przychody z tego tytułu są opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym. Przed rozpoczęciem tej działalności był zatrudniony na umowę o pracę, jako pracownik budowlany. Umowa ta została rozwiązana zanim rozpoczął działalność. Do tej pory podatnik nie świadczył w ramach działalności gospodarczej usług na rzecz byłego pracodawcy. Czy obecnie możliwe jest świadczenie takich usług bez utraty prawa do opodatkowania przychodów z działalności ryczałtem?

Tak, gdyż Czytelnik nie jest podatnikiem rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej, lecz kontynuującym. Oznacza to, że w jego przypadku uzyskanie przychodu ze świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy, nie skutkuje wyłączeniem go z ryczałtu ewidencjonowanego. Podatnik nie miałby prawa do opodatkowania ryczałtem, w związku z uzyskaniem takiego przychodu, w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Podatnik może korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnione są warunki określone w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm.).

Z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym zostali wyłączeni m.in. podatnicy, którzy rozpoczynają wykonywanie działalności gospodarczej (samodzielnie lub w formie spółki), jeżeli podatnik (lub co najmniej jeden ze wspólników), przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności gospodarczej podatnika (lub spółki). Tak wynika z art. 8 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy.

Podatnicy rozpoczynający wykonywanie działalności gospodarczej (samodzielnie lub w formie spółki), którzy nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o korzystaniu z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Gdyby jednak podatnik (lub spółka) dokonał sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów, albo uzyskał przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, wówczas traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wtedy za okres od dnia uzyskania takiego przychodu do końca roku podatkowego musi opłacać podatek dochodowy według skali podatkowej (art. 8 ust. 2 ustawy). Za podstawę do określenia tego podatku przyjmuje się dochód osiągnięty po utracie warunków do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Przy tej formie opodatkowania utrata prawa do ryczałtu nie następuje z mocą wsteczną jak przy podatku liniowym (mowa o tym w odpowiedzi na poprzednie pytanie). Tu podatnik w roku podatkowym opodatkowany jest według dwóch form, tj. według skali podatkowej (za okres od dnia uzyskania przychodu m.in. ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy) i ryczałtem ewidencjonowanym (za okres wcześniejszy).

Ze stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu wynika, że w ramach stosunku pracy rozwiązanego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej podatnik wykonywał czynności wchodzące w zakres prowadzonej obecnie działalności gospodarczej. Należy tu jednak zauważyć, że w 2013 r. Czytelnik nie jest już podatnikiem rozpoczynającym działalność gospodarczą, gdyż działalność tę rozpoczął w 2010 r. Powoduje to, że świadczenie w 2013 r. usług w ramach działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy nie spowoduje utraty prawa do opłacania ryczałtu ewidencjonowanego.

Podobnych wyjaśnień w omawianej kwestii udzielił Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 17 września 2010 r., nr ILPB1/415-731/10-4/AG. W stanie faktycznym przedstawionym we wniosku podatnik rozpoczął działalność gospodarczą w 2009 r., a usługi świadczone w ramach działalności były takie same, jak czynności, które podatnik wykonywał w 2009 r. w ramach stosunku pracy. W 2010 r. podatnik zamierzał wykonywać usługi dla byłego pracodawcy, w związku z tym wystąpił o interpretację, czy w takim razie utraci prawo do ryczałtu ewidencjonowanego. Organ podatkowy stwierdził, że: "Mając na względzie (...) art. 8 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy (ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym - przyp. red.), stwierdzić należy, iż nie będzie on miał zastosowania w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym. Wnioskodawca nie rozpoczął działalności gospodarczej w roku podatkowym 2010, lecz w 2009. Wobec powyższego, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, iż w przedmiotowej sprawie ma prawo świadczyć usługi dla byłego pracodawcy pozostając podatnikiem opodatkowującym swoje przychody w formie ryczałtu ewidencjonowanego".