Kiedy warto być podatnikiem VAT?

Podatnikami VAT są – w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT – osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Co do zasady zatem każdy podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą jest podatnikiem VAT. Niektóre podmioty prowadzące taką działalność korzystają jednak ze zwolnienia z tego podatku. Część podmiotów korzysta ze zwolnienia ze względu na fakt, że wykonują jedynie czynności zwolnione przedmiotowo z tego podatku (np. usługi edukacyjne, usługi w zakresie ochrony zdrowia), część natomiast – ze względu na wysokość osiąganych obrotów, które nie przekraczają określonych w ustawie o VAT limitów.

Uwaga

Wykonywanie wyłącznie czynności zwolnionych przedmiotowo z VAT determinuje status podatnika – jest on bezwzględnie podatnikiem zwolnionym z podatku VAT.

Natomiast należy pamiętać, że jeżeli dany podmiot wykonuje czynności niewymienione w ustawie lub przepisach wykonawczych jako czynności zwolnione przedmiotowo z opodatkowania, wówczas w zależności od okoliczności faktycznych może być czynnym podatnikiem VAT lub skorzystać ze zwolnienia ze względu na wysokość osiągniętych obrotów.

Podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą i osiąga obroty z tytułu sprzedaży niepodlegającej zwolnieniu z VAT, może korzystać ze statusu drobnego przedsiębiorcy, tj. zdecydować się na zwolnienie z tego podatku. Jest to możliwe w sytuacji, gdy osiągnięty przez niego obrót w trakcie poprzedniego roku podatkowego, a także w bieżącym roku nie przekroczy ustawowego limitu. W 2015 r. limit ten wynosi 150.000 zł i wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Przy czym do ww. limitu nie wlicza się:

Kalkulator limitu uprawniającego do zwolnienia z VAT dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,
   
• odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, z wyjątkiem: transakcji związanych z nieruchomościami, usług ubezpieczeniowych oraz usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 (jeżeli wszystkie te czynności nie mają charakteru transakcji pomocniczych), oraz
   
• odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Podmiot gospodarczy rozpoczynający w trakcie roku prowadzenie działalności może korzystać ze zwolnienia z VAT, jeśli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy – w proporcji do okresu prowadzonej działalności w roku podatkowym – ustawowo określonej kwoty. Przekroczenie ww. limitów sprawia, że począwszy od czynności, którą przekroczono ten limit podmioty stają się czynnymi podatnikami VAT ze wszystkimi tego faktu konsekwencjami.

Jako czynni podatnicy VAT mają oni obowiązek:

• rejestracji,
   
• prowadzenia szczegółowych ewidencji sprzedaży i zakupu, umożliwiających prawidłowe sporządzanie deklaracji VAT, a także
   
• terminowego składania tych deklaracji oraz wpłaty zobowiązania podatkowego.

Status czynnego podatnika VAT i związane z tym obowiązki są jednak rekompensowane przez podstawowe prawo, którym jest prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur czy dokumentów celnych.

Jeśli w danym okresie rozliczeniowym wystąpi u podatnika nadwyżka podatku naliczonego od dokonanych zakupów towarów i usług nad podatkiem należnym, ma on prawo do otrzymania zwrotu bezpośredniego wykazanej w deklaracji nadwyżki na rachunek bankowy. Podstawowym terminem zwrotu jest termin 60-dniowy liczony od dnia złożenia deklaracji. Przy spełnieniu ustawowych warunków (określonych w art. 87 ust. 6) termin zwrotu może zostać skrócony do 25 dni, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym stosowny wniosek w tej sprawie.

Należy wziąć pod uwagę fakt, że status danego podatnika jest brany pod uwagę w relacjach pomiędzy kontrahentami. Podatnik musi się bowiem liczyć z tym, że kontrahenci będący czynnymi podatnikami VAT chętniej współpracują z innymi czynnymi podatnikami ze względu na dokumentowanie przez nich sprzedaży fakturami z wykazanym podatkiem podlegającym odliczeniu.

Czy zatem warto być czynnym podatnikiem VAT, rozliczającym ten podatek? W wielu przypadkach odpowiedź brzmi: tak, warto nim być. Analiza własnej sytuacji i specyfiki działalności w celu podjęcia właściwej decyzji odnośnie ewentualnego korzystania ze zwolnienia z VAT jest aktualna w szczególności w przypadku gdy podatnik dopiero rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej.

To właśnie w takim przypadku każdy podmiot przed podjęciem właściwej decyzji powinien odpowiedzieć sobie na kilka pytań.

» Czy dokonuje sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT?

» Czy dokonywać będzie znacznych nakładów inwestycyjnych?

» Czy w związku z tym – w sytuacji gdyby był czynnym podatnikiem VAT – występowałaby u niego nadwyżka podatku naliczonego nad należnym?

» Czy nabywcami sprzedawanych przez niego towarów i usług są podmioty gospodarcze będące czynnymi podatnikami VAT?

Jeśli odpowiedź na postawione powyżej pytania jest pozytywna, wówczas nawet w sytuacji gdy osiągnięte obroty nie przekraczają limitu określonego ustawą – wybór opodatkowania jest korzystny.

Na koniec warto jeszcze przypomnieć, iż nie w każdej sytuacji wybór zwolnienia z VAT (nawet w przypadku odpowiednio niskich obrotów) jest możliwy. Jeżeli bowiem podatnik wykonuje czynności wymienione w art. 113 ust. 13 (np. dokonuje dostawy wyrobów z metali szlachetnych, niektórych towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, terenów budowlanych, świadczy usługi prawnicze), wówczas bez względu na osiągnięty obrót jego działalność podlega opodatkowaniu.